3.
Szkolnictwo
średnie niższego stopnia
Szkoły średnie niższego stopnia (jap. „chūgakkō”) trwają trzy lata i
obejmują siódmy, ósmy oraz dziewiąty poziom nauki
obowiązkowej. Uczniowie uczęszczający do tych szkół to
młodzież w wieku 12 – 15 lat. Promocja uczniów do
następnej klasy w szkołach średnich w Japonii jest
automatyczna, nie zdarza się, żeby uczeń powtarzał
klasę. Mimo, że właściwie można zakończyć naukę na tym
poziomie, tylko mniej niż 4% uczniów decyduje się na
podjęcie pracy bezpośrednio po jej ukończeniu.
Podobnie jak w przypadku szkół podstawowych, większość szkół średnich
niższego stopnia to instytucje publiczne. Tylko 5% ogółu
to szkoły prywatne, w których rodzice ponosili w 1998
roku koszty średnio około 1,228.145 jenów na jedno
dziecko, podczas gdy koszt nauki dziecka w szkołach
publicznych był oszacowany przez Ministerstwo Edukacji
na około 439,522 jeny rocznie.
Dwie trzecie kadry nauczycielskiej oraz 99% dyrektorów w szkołach
średnich niższego stopnia to mężczyźni. Nauczyciele
zazwyczaj uczą przedmiotów zgodnie ze swoją
specjalizacją, i ponad 80% z nich legitymuje się
dyplomem ukończenia czteroletniej szkoły wyższej.
Klasy są liczne – średnio 38 osób. 50-cio minutowe lekcje odbywają się w
tych samych pomieszczeniach, za każdy przedmiot
odpowiedzialny jest inny nauczyciel. Praca uczniów
oparta jest na współpracy w małych grupach. W skład
programu zajęć wchodzą: język japoński, język obcy
(zazwyczaj jest to angielski, na który kładzie się
ostatnio duży nacisk), nauki społeczne, matematyka i
nauki ścisłe, muzyka, sztuki piękne, zdrowie oraz
wychowanie fizyczne. Dodatkowo wszyscy uczniowie mają do
wyboru jeden przedmiot: sztuka przemysłowa lub zajęcia
domowe.
4. Szkolnictwo średnie
wyższego stopnia
Mimo, iż szkoły średnie wyższego stopnia (jap. „kōtōgakkō”) nie są w
Japonii obowiązkowe, aż około 95% uczniów decyduje się
na kontunuację nauki właśnie w nich. Tu także promocja z
klasy do klasy jest automatyczna, ale ponieważ poziom
nauczania jest w szkołach różny, uczniowie mogą wybrać
sobie odpowiednią dla siebie szkołę (zgodnie z
możliwościami finansowymi rodziców).
Prywatne szkoły średnie wyższego stopnia stanowią 24% ogółu, i zarówno
one jak i szkoły publiczne są odpłatne. Ministerstwo
Edukacji oszacowało w 1998 roku wydatki na roczną naukę
dziecka w szkole publicznej jako 515,605 jenów, podczas
gdy w szkole prywatnej wynosiły one dwa razy więcej
(około 1.010,125 jenów).
Wszystkie szkoły średnie wyższego stopnia (publiczne i prywatne)
podlegają nieformalnemu rankingowi, który jest
uzależniony od liczby wychowanków danej placówki
dostających się do najlepszych, najbardziej renomowanych
szkół wyższych. Prywatne szkoły średnie wyższego stopnia
zajmują najwyższe miejsca takiej listy rankingowej, stąd
też rośnie presja, aby zdać egzaminy wstępne do tych
właśnie szkół. Choć głównie egzaminy warunkują przyjęcie
dziecka do renomowanej szkoły prywatnej, to niemały
wpływ ma na to także fakt, którą szkołę średnią niższego
stopnia ono ukończyło. Często szkoły średnie niższego
stopnia sugerują szkoły, do których dany uczeń może mieć
szansę zostać przyjętym.
Większość szkół średnich wyższego stopnia opiera się na ogólnym
programie nauki przygotowującym uczniów do dalszej
edukacji w szkołach wyższych lub oferuje kursy
specjalistyczne dla tych, którzy po zakończeniu nauki
zamierzają podjąć pracę. Aż 70% uczniów ze szkół
średnich wyższego stopnia kontunuuje edukację w szkołach
na poziomie akademickim.
Pierwszy rok nauki zarówno w profilu ogólnokształcącym, jak i
specjalistycznym jest podobny. Program nauki zawiera
podstawowe przedmioty jak: język japoński, język
angielski, geografia, historia, matematyka i nauki
ścisłe. Od drugiego roku nauki program w tych profilach
zaczyna sie różnić. Profil techniczny wprowadza wiele
specjalistycznych przedmiotów jak: przetwarzanie
informacji, nawigacja, rybołówstwo, specjalistyczny
język angielski, ceramika i wiele innych. Profil
ogólnokształcący zaś koncentruje się na powtórzeniu
materiału i przygotowywanie uczniów do egzaminów
wstępnych na uczelnie.
Od 1994 wszedł obowiązek zarówno dla chłopców jak i dziewcząt
uczestniczenia w zajęciach „ekonomii i spraw domowych”.
Ministerstwo kładzie ogromny nacisk na uświadamianie
młodzieży wagi życia rodzinnego, rozmaitych ról i
odpowiedzialności przypadających członkom rodziny, a
także roli rodziny w zmieniającym się społeczeństwie
japońskim.
Większość nauczycieli szkół średnich wyższego stopnia to absolwenci
szkół wyższych, uczący przedmiotów zgodnie ze swoją
specjalizacją. Tylko około 25% kadry nauczycielskiej
oraz 2.5% kadry kierowniczej stanowią kobiety. (patrz
tabelka 3. i 4.)
Uczniowie szkół średnich wyższego stopnia podlegają pewnym rygorom i
zasadom szkolnym nawet poza szkołą. Dyscyplina
obowiązuje między innymi w zachowaniu, określonej
fryzurze i stylu ubierania się, pracy dorywczej, a nawet
w sposobie spędzania wolnego czasu.
Około 87% uczniów szkoły średniej wyższego stopnia kończy ją. Około 45%
z nich decyduje się na kontynuowanie nauki na
uniwersytetach. Ci, którzy decydują się podjąć pracę,
mogą korzystać z możliwości oferowanego uczniom systemu
poszukiwania odpowiedniego miejsca zatrudnienia. Sprawia
to, że procent bezrobotnych młodych ludzi jest niski w
tej kategorii wiekowej. Uczniowie decydujący się
studiować dalej, muszą poświęcić końcowy czas edukacji w
szkole średniej wyższego stopnia na intensywne
przygotowania do egzaminów wstępnych na wyższe uczelnie.
Takie egzaminy, zwłaszcza w renomowanych szkołach
prywatnych, to ogromna konkurencja, wysiłek psychiczny
kandydata i koszt finansowy ponoszony przez rodziców.
Aby zapewnić sobie wstęp na wyższą uczelnię, zarówno
młodzież jak i rodzice gotowi są poświęcić długi czas i
wielkie pieniądze. W okresie przedegzaminacyjnym życie
uczniów diametralnie się zmienia, ponieważ poświęcają
się właściwie tylko nauce. Często uczęszczają na
powszechnie krytykowane przez opinię społeczną różne
formy kształcenia ponadobowiązkowego w ramach rozmaitych
kursów (jap. „juku”). Kursy te organizowane są
najczęściej przez prywatne szkoły, w godzinach
pozalekcyjnych i w wolne dni. Mniej więcej połowa
wszystkich uczniów uczęszcza na kursy, które oferują
uzupełnienie wiedzy ze szkół obowiązkowych, powtórzenie
materiału dydaktycznego, a także konkretne przygotowanie
do określonych typów egzaminów wstępnych. Poza tym typem
szkoleń istnieją także inne, skierowane zwłaszcza do
dzieci młodszych, z takich dziedzin jak: gra na
pianinie, zajęcia plastyczne, nauka pływania czy lekcje
posługiwania się liczydłem. Zajęcia na kursach są dość
kosztowne, ale niemal każda rodzina stara się posyłać na
nie swoje dzieci, bo stanowi to większą gwarancję
sukcesu na przyszłych egzaminach. Czasem korzysta się
także z prywatnych korepetytorów. Około 1% dzieci ze
szkół podstawowych i 7.3% młodzieży szkół średnich
niższego stopnia korzysta z prywatnych lekcji
odbywających się w domu.
|