Sztuka walki kijem

Sztuka posługiwania się kijem jest tak stara, jak sama Ludzkość. Pierwsze, jeszcze kamienne kije, seki-bo używane były w Japonii już w czasach prehistorycznych. Żelazne tetsu-bo, które występowały w najróżniejszych kształtach i wymiarach, były szeroko znane w sztuce i literaturze. Szczegó1ną sławą cieszyły się długie, żelazne kij kanabo, którymi posługiwali się legendarni japońscy bohaterowie. Sztuka władania kijem musiała cieszyć się uznaniem choćby z tego względu, że stróże cesarskich włości wyposażeni byli w drewniane kije kirikobu.

Bokken

Ze względu na to, iż trening z drewnianą bronią był bezpieczniejszy niż z ostrymi klingami, kij i inne drewniane atrapy różnorodnej broni szeroko używane były w tych salach ćwiczeń, w których praktykowano szermierkę lub walkę włócznią. Z czasem umiejętności posługiwania się drewnianą bronią wzrosły do tego stopnia, ze dobrze wyszkolony wojownik mógł efektywnie użyć jej w realnej walce. Ze względu na swe zalety jako broni, przy użyciu której przypadkowe zranienie przeciwnika było bardzo trudne, kij zyskał wielką popularnością wśród mnichów i kapłanów, którym obca była idea rozlewania krwi swoich współbraci. Wojownicy natomiast często używali drewnianej broni w celu sprawdzenia swoich umiejętności.

kusari-gama

Z tego względu istniało tyle różnych metod posługiwania się nią, ile było specjalności zbrojnego bujutsu. Każda prawie broń posiadała swój drewniany substytut. Związki pomiędzy ostrym oryginałem i jego drewniana kopią były najczęściej tak ściśle, że techniki (jutsu) posługiwania się nimi były nierozróżnialne jedne od drugich, a jakiekolwiek usprawnienia dokonywane na jednym polu znajdowały natychmiast odbicie na drugim. W ten sposób włócznik używał swego kija na podobieństwo włóczni, a odpowiednio wystrugany kij poruszał się w rękach szermierza z precyzją i siła miecza. Mimo używania takich samych technik metody posługiwania się drewnianym kijem rozwijały się często dalej niezależnie od sztuk, z jakich wyrosły, nierzadko obrastając własnymi podaniami i legendami.

Istnieją dwie główne specjalności w sztuce walki kijem. Pierwsza z nich rozwija techniki walki kijem o długości włóczni (hassaku-bo) lub halabardy (rokushak-bo). Druga natomiast zajmuje się kijem, którego długość waha się pomiędzy mieczem standardowym (ham-bo) a długim (jo, bo). Współczesne metody walki przy użyciu jo ćwiczone są już nie jako techniki stosowane w realnej walce (jojutsu), ale jako dyscyplina integracji i i rozwoju u duchowego, znana jako jodo.

Metodę tę opracował około czterystu lat temu doskonały szermierz Muso Gonnosuke po tym, jak poniósł klęskę z rąk sławnego Miyamoto Musashiego. Zgodnie z tradycją miał on po tym pojedynku wycofać się w świątynne zacisze, gdzie P0 długim okresie oczyszczenia, medytacji i praktyki z użyciem kija opracował sztukę posługiwania się jo. Stworzony przez siebie styl (Shindo-Muso ryu) oparł głównie na połączeniu technik walki włócznią i technik zaczerpniętych ze sztuki szermierki. Nie omieszkał też natychmiast wyzwać powtórnie Musashiego. Tym razem dzięki swojej metodzie nie tylko potrafił umiejętnie bronić się przed atakami obydwu jego mieczy, ale był w stanie zagrozić również jego obronie. Gonnosuke pracował nad swą metodą da1ej, aż rozwinął dwanaście podstawowych typów uderzeń i bloków. Później na ich podstawie powstało ponad siedemdziesiąt technik zaawansowanych, które stanowią bazę techniczną dzisiejszego jodo.

Podstawowe uderzenia praktykowane są najczęściej w formie ćwiczeń kata, w których jeden z partnerów "uzbrojony jest w drewniany miecz bokken, a drugi używa jo. Celem są najczęściej górne partie ciała, które atakuje się przy użyciu prostego uderzenia (honto-uchi) i odwrotnego (gyaku-uchi). W skład kata wchodzą również: bloki (hiki-otoshi), pchnięcia (tsuke-hazushi, gyakute-tsuki, kaeshi-tsuki), niskie zasłony (maki-otoshi), naciski (kure-tsuke), pchnięcia (kure-hanashi) i obrotowe ruchy (tai-atari) ciała, blok i kontratak (do-harai-uchi) oraz uniknięcie ataku i kontratak (tai-hazushi-uchi).

Praktycy jodo zwykle oprócz tej sztuki wprawiają się również w innych. Najczęściej ćwiczą tanjo - metodą walki palką oraz sposoby posługiwania się kusari-gama sierpem połączonym z łańcuchem, ale nie stronią również od iaido lub nawet uderzeń karate i rzutów judo, względnie aikido.

Do metod walki kijem zaliczyć można również sztukę posługiwania się drewnianym mieczem bokken. Rzadko się o niej wspomina z tego względu, iż jest ona tak ściśle związana z szermierka, że z reguły identyfikowana z nią. Bokken stanowił obowiązkowy element treningowego wyposażenia wojownika. W większości pojedynków pomiędzy mistrzami miecza z różnych szkól i w większości turniejów rozgrywanych pomiędzy poszczególnymi klanami stosowano bokkeny. Używano ich również podczas różnego rodzaju egzaminów na stopnie. W niektórych przypadkach bokken zastępować mógł nawet miecz katana. W rękach doświadczonego szermierza, który - z tych lub innych powodów - zrezygnował z żołnierskiego rzemiosła, bokken stawał się doskonałą bronią służącą wyłącznie obronie.